ჭიდაობა საბრძოლო ხელოვნების ერთ-ერთ უძველეს ტიპად ითვლება, უფრო მეტიც, ჩვენ არ ვგულისხმობთ მის რაიმე კონკრეტულ სახეობას, არამედ ჭიდაობას მთლიანობაში. ძველ ისტორიულ წყაროებშიც კი ამ სიტყვების დადასტურებას ვხვდებით და უბრალოდ შეუძლებელია ჭიდაობის კონკრეტული ეროვნული ტიპის ზუსტი ასაკის დადგენა, სამბოს ან ძიუდოს გარდა.
ამის თვალსაჩინო მაგალითია ტუვანის ეროვნული ჭიდაობის ხურეში. საიმედოდ ცნობილია, რომ შუა საუკუნეებშიც იგი დიდი პოპულარობით სარგებლობდა ადგილობრივ მოსახლეობაში, მათ შორის საზოგადოების პრივილეგირებულ ფეოდალურ ელიტაში. ლეგენდები გაკეთდა ყველაზე წარმატებულ მოჭიდავეებზე, მაგრამ თავად ბრძოლა, უფრო სწორედ მისი საიდუმლოებები, თაობიდან თაობას გადაეცემოდა, რომლის წყალობითაც მან დღემდე შეინარჩუნა სიცოცხლისუნარიანობა.
ხურეშის ჭიდაობის წესები გულისხმობს ბრძოლების გამართვას ღია ცის ქვეშ ოლიმპიური სისტემის, ანუ ლიკვიდაციის მიხედვით. მოჭიდავეები ტრადიციულ სამოსში გამოდიან, რომელიც შედგება მსუბუქი შორტების, პერანგისა და რბილი ნაციონალური ფეხსაცმლისგან. ხურეშის შეჯიბრის წინა დღეს, მათი ყველა მონაწილე ასრულებს "დევიგს" - ტუვანის ხალხურ ცეკვას, რის შემდეგაც ხატვის პროცედურა ტარდება.
ხურეშის მოჭიდავეთა ბრძოლა გარკვეულწილად სუმოს მოგვაგონებს, თუნდაც მისი იმ ნაწილში, სადაც მოჭიდავეები მხრებს იჭერენ ერთმანეთზე და ცდილობენ ააგდონ ან მოწინააღმდეგე აიძულონ მუხლზე შეეხოთ მიწას. ბრძოლა შეიძლება რამდენიმე წუთს გაგრძელდეს და მინდა აღვნიშნო, რომ მოჭიდავეებს უნდა ჰქონდეთ შესანიშნავი ძალა და შესანიშნავი გამძლეობა, ასევე უნდა იცოდნენ მრავალი ტექნიკა. ხურეშის ჭიდაობაში აკრძალულია მუხლის ზემოთ დარტყმა, დარტყმა და თავბრუსხვევა, მოწინააღმდეგის ორივე ხელის დაჭერა და ა.შ. მთავარია მოწინააღმდეგის გაუწონასწორებლობა იმისთვის, რომ ნახტომის გაკეთება შეძლოთ, ან დააჭიროთ მას მუხლზე მიწას.
